شناخت علت بی اشتهایی کودکان و نحوه رفع آن

بی‌اشتهایی در کودکان یکی از مشکلات رایج تغذیه‌ای است که می‌تواند بر رشد جسمی و روحی آن‌ها تاثیر منفی بگذارد. علت بی اشتهایی کودکان ممکن است ناشی از عوامل گوناگونی از جمله مشکلات پزشکی، مسائل روان‌شناختی، فشارهای اجتماعی یا عادات نادرست غذایی باشد. در برخی موارد، بی‌اشتهایی می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری زمینه‌ای هم باشد. در حالی که در موارد دیگر، ممکن است به علت استرس، اضطراب یا تصویر نادرست از بدن رخ دهد. با بهترین دبستان پسرانه منطقه ۶ همراه شوید تا به بررسی دلیل بی اشتهایی کودکان بپردازیم.

علت بی اشتهایی کودکان چیست؟

اختلال بی اشتهایی در کودکان معمولا با یک رژیم غذایی عادی شروع شده و به‌تدریج به کاهش وزن شدید و ناسالم تبدیل می‌شود. عوامل مختلفی می‌توانند علت بی اشتهایی کودکان باشند، از جمله:

• نگرش‌های اجتماعی درباره ظاهر بدن
• تاثیرات خانوادگی
• عوامل ژنتیکی
• عدم تعادل مواد شیمیایی مغز
• مشکلات رشد و تکامل

کودکان مبتلا به بی‌اشتهایی اغلب در خانواده‌هایی با سابقه مشکلات وزنی، بیماری‌های جسمی یا اختلالات روانی مانند افسردگی یا سو مصرف مواد رشد می‌کنند. همچنین، این کودکان ممکن است در خانواده‌هایی زندگی کنند که سخت‌گیر، انتقادی، مداخله‌گر و بیش از حد حمایت‌کننده باشند. آن‌ها اغلب وابسته، نابالغ از نظر عاطفی و منزوی از دیگران هستند و ممکن است دچار مشکلات روانی دیگری مانند اختلال اضطراب هم باشند.

بی اشتهایی عصبی در کودکان چیست؟

بی‌اشتهایی عصبی که به‌اختصار بی‌اشتهایی نیز نامیده می‌شود، یک بیماری جدی پزشکی است که بر رفتار غذایی کودک تاثیر می‌گذارد. این مشکل یک انتخاب در سبک زندگی نیست، بلکه علت بی اشتهایی کودکان نوعی گرسنگی دادن به خود است.

کودکان و نوجوانانی که به این بیماری دچار می‌شوند، تصویر نادرستی از بدن خود دارند. درواقع علت بی اشتهایی کودکان از نظر پزشکان متخصص این است که آن‌ها به‌غلط فکر می‌کنند دچار اضافه‌وزن هستند. این موضوع باعث می‌شود تا مصرف غذا را به‌شدت محدود کرده و از افزایش وزن خود جلوگیری کنند. بی‌اشتهایی عصبی در کودکان به دو نوع زیر تقسیم می‌شود:

1. نوع محدودکننده: در این نوع، کودک مقدار غذای مصرفی خود، به‌خصوص غذاهای پرکالری مانند کربوهیدرات‌ها و چربی‌ها را به‌شدت کاهش می‌دهد.
2. نوع پرخوری و پاک‌سازی: در این نوع، کودک مقدار زیادی غذا می‌خورد (پرخوری) و سپس خود را وادار به استفراغ می‌کند. همچنین ممکن است از ملین‌ها یا داروهای دیگر برای دفع غذا از بدن استفاده کند.

چه کودکانی در معرض خطر بی اشتهایی هستند؟

بیشتر کودکان مبتلا به بی‌اشتهایی دختر هستند، اما این روند در حال تغییر است و تعداد پسران مبتلا نیز در حال افزایش است. در گذشته، دلیل بی اشتهایی کودکان بیشتر در خانواده‌های طبقه متوسط و مرفه دیده می‌شد، اما اکنون در همه اقشار و گروه‌های نژادی و اجتماعی مشاهده می‌شود. ترکیبی از عوامل ژنتیکی، بیولوژیکی، محیطی، رفتاری، روان‌شناختی و اجتماعی می‌تواند علت بی اشتهایی کودکان هفت ساله را افزایش دهد.

علائم بی‌ اشتهایی در کودکان چیست؟

علائم و علت بی اشتهایی کودکان در هر کودک متفاوت است، اما معمولا شامل موارد زیر می‌شود.

• وزن بسیار پایین
• ترس شدید از چاق شدن، حتی در حالت کاهش وزن
• داشتن تصور غلط از وزن و اندام خود (مثلا کودک بدن خود را چاق می‌بیند، حتی زمانی که بسیار لاغر است.)
• امتناع از حفظ وزن طبیعی حداقل
• انجام تمرینات بدنی بیش از حد برای کاهش وزن
• انکار احساس گرسنگی
• اشتغال ذهنی با غذا و رژیم غذایی
• رفتارهای غذایی غیرمعمول
• کناره‌گیری اجتماعی، زودرنجی، تغییرات خلقی یا افسردگی
• علائم جسمی ناشی از سو تغذیه و گرسنگی
• خشکی شدید پوست (پس از نیشگون گرفتن، پوست جمع شده باقی می‌ماند)
• کم‌آبی بدن
• درد شکم
• یبوست
• بی‌حالی و خستگی شدید
• سرگیجه
• حساسیت زیاد به سرما
• کاهش شدید وزن و لاغری مفرط
• رشد موهای نازک و کرک‌مانند روی بدن (لانگو)
• زرد شدن پوست

این علائم ممکن است به‌جز دلیل بی اشتهایی کودکان، نشانه بیماری‌های دیگری نیز باشند. بنابراین، اگر کودک شما چنین علائمی دارد، حتما او را نزد پزشک ببرید. تشخیص و درمان زودهنگام می‌تواند از مشکلات جدی‌تر در آینده جلوگیری کند.

چگونه علت بی اشتهایی کودکان تشخیص داده می شود؟

والدین، معلمان و مربیان ممکن است متوجه علائم بی اشتهایی در کودکان یا نوجوان خود شوند. اما بسیاری از کودکان در ابتدا بیماری خود را پنهان می‌کنند. یک روان‌پزشک کودک یا متخصص سلامت روان می‌تواند علت بی اشتهایی کودکان را تشخیص دهد. آن‌ها با والدین و معلمان درباره رفتار کودک صحبت می‌کنند. در برخی موارد، ممکن است نیاز به انجام آزمایش‌های روان‌شناختی هم باشد.

چگونه دلیل بی اشتهایی کودکان درمان می شود؟

درمان علت بی اشتهایی کودکان هفت ساله به علائم، سن، وضعیت کلی سلامت و شدت بیماری بستگی دارد. معمولا درمان علت بی اشتهایی در کودکان شامل ترکیبی از موارد زیر است:

• روان‌درمانی فردی
• روان‌درمانی خانوادگی
• اصلاح رفتارها
• توان‌بخشی تغذیه‌ای
• مصرف داروهای ضدافسردگی (در صورت وجود افسردگی همراه)
• بستری شدن در بیمارستان برای درمان سو تغذیه

بی‌اشتهایی عصبی یک بیماری جدی است که مشکلات سلامتی زیادی ایجاد می‌کند. حتی در برخی موارد ممکن است خدای‌ناکرده منجر به مرگ شود. به همین دلیل، هم پزشک کودک و هم متخصص تغذیه باید در روند درمان نقش فعالی داشته باشند. والدین نیز نقش کلیدی در درمان علت بی اشتهایی کودکان دارند. در برخی موارد، کودک نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارد تا مشکلات ناشی از کاهش وزن و سو تغذیه کنترل شود.

عوارض احتمالی علت بی اشتهایی کودکان

دلیل بی اشتهایی کودکان و سو تغذیه ناشی از آن می‌تواند تقریبا به تمام سیستم‌های بدن آسیب برساند و حتی کشنده باشد. این بیماری یکی از بالاترین نرخ‌های مرگ‌ومیر را در میان اختلالات روانی دارد. بیشتر موارد مرگ ناشی از عوارض پزشکی بی‌اشتهایی است. برخی از مشکلات سلامتی ناشی از بی‌اشتهایی شامل موارد زیر است:

• قلب: سو تغذیه و استفراغ مکرر می‌تواند به قلب آسیب برساند. کودک ممکن است ضربان قلب کند، سریع یا نامنظم داشته باشد و فشارخون پایین پیدا کند.
• خون: حدود یک‌سوم کودکان مبتلا به بی‌اشتهایی دچار کم‌خونی خفیف می‌شوند. همچنین، نیمی از آن‌ها تعداد پایین گلبول‌های سفید خون (لکوپنی) دارند.
• دستگاه گوارش: کاهش شدید وزن و محدودیت غذایی به علت بی اشتهایی کودکان می‌تواند باعث کاهش حرکات طبیعی روده شود. افزایش وزن و مصرف برخی داروها ممکن است این مشکل را بهبود بخشد.
• کلیه‌ها: کم‌آبی ناشی از بی‌اشتهایی ممکن است باعث غلیظ شدن ادرار شود. همچنین، ممکن است عملکرد کلیه‌ها در تنظیم غلظت ادرار مختل شود. این تغییرات معمولا با بازگشت به وزن طبیعی اصلاح می‌شوند.
• استخوان‌ها: به علت بی اشتهایی کودکان از نظر پزشکان متخصص، آن‌ها بیشتر در معرض خطر شکستگی استخوان هستند. اگر علائم بی‌اشتهایی قبل از رسیدن به اوج تراکم استخوان ظاهر شود، خطر کاهش یا از دست دادن بافت استخوانی بیشتر است.

چگونه می توان از علت بی اشتهایی کودکان پیشگیری کرد؟

متخصصان هنوز راه قطعی برای پیشگیری از علت بی اشتهایی کودکان نمی‌شناسند. اما تشخیص و درمان زودهنگام می‌تواند علائم را کاهش داده، رشد طبیعی کودک را بهبود ببخشد و کیفیت زندگی او را افزایش دهد.

تشویق کودک به داشتن عادات غذایی سالم و نگرش واقع‌بینانه نسبت به وزن و رژیم غذایی می‌تواند کمک‌کننده باشد. اگر نگران هستید که کودک شما دچار اختلال خوردن شده است، فورا با پزشک او صحبت کنید. برخی اقداماتی که می‌توانید برای رفع علت بی اشتهایی کودکان هفت ساله انجام دهید:

• با کودک خود درباره نگرانی‌هایتان صحبت کنید و به حرف‌های او گوش دهید.
• به‌محض مشاهده علائم، به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید و همه جلسات درمانی را دنبال کنید.
• با کودک خود در جلسات مشاوره خانوادگی شرکت کنید.
• نگرش حمایتی و دلسوزانه نسبت به کودک داشته باشید و به یاد داشته باشید که بی‌اشتهایی یک بیماری است، نه یک انتخاب.
• اگر خودتان دچار استرس و فشار روحی هستید، مشاوره فردی بگیرید.
• اگر کودک شما از خودآزاری، خودکشی یا آسیب رساندن به دیگران صحبت کرد، بلافاصله اقدام کنید. او را تنها نگذارید و با یک مددکار تماس بگیرید.

با پزشک کودک خود درباره تیم درمانی او صحبت کنید. تیم درمانی ممکن است شامل مشاوران، روان‌درمانگران، مددکاران اجتماعی، روان‌شناسان، روان‌پزشکان و متخصصان تغذیه باشد.

جمع بندی

علت بی اشتهایی کودکان از نظر پزشکان متخصص می‌تواند دلایل متعددی، از مشکلات جسمی مانند بیماری‌های گوارشی و آلرژی‌های غذایی گرفته تا عوامل روان‌شناختی مانند اضطراب و افسردگی داشته باشد. همچنین فشارهای اجتماعی و الگوهای نادرست تغذیه‌ای در خانواده می‌توانند به علت بی اشتهایی کودکان دامن بزنند. تشخیص به‌موقع و یافتن علت اصلی بی‌اشتهایی اهمیت زیادی دارد تا از بروز مشکلاتی مانند سو تغذیه و رشد نامناسب جلوگیری شود. والدین با ایجاد محیطی آرام، تشویق به عادات غذایی سالم و در صورت لزوم، دریافت مشاوره پزشکی و روان‌شناختی می‌توانند نقش مهمی در بهبود تغذیه و سلامت کودک خود ایفا کنند.

سوالات متداول

۱. چرا کودک من ناگهان دچار بی اشتهایی شده است؟

بی‌اشتهایی ناگهانی در کودکان می‌تواند دلایل مختلف جسمی مانند عفونت‌ها، مشکلات گوارشی، دندان درآوردن یا حساسیت‌های غذایی و همچنین، مسائل روان‌شناختی مانند استرس، اضطراب یا تغییرات محیطی (مانند ورود به مدرسه یا تغییر در روابط خانوادگی) داشته باشد.

۲. آیا مشکلات عاطفی و روانی می‌توانند علت بی اشتهایی کودک باشند؟

بله عوامل روان‌شناختی نقش مهمی در علت بی اشتهایی کودک دارند. استرس، اضطراب، افسردگی و حتی فشارهای اجتماعی یا انتظارات بیش از حد از کودک می‌توانند بر اشتهای او تاثیر مخرب بگذارند.

۳. چگونه به کودک خود کمک کنم تا دوباره اشتهای خود را به دست آورد؟

برای بازگرداندن اشتها، ابتدا باید علت بی اشتهایی کودک را شناسایی کنید. اگر دلیل آن پزشکی است، درمان بیماری زمینه‌ای ضروری است. در صورت وجود مشکلات روان‌شناختی، ایجاد محیطی آرام، استفاده از روش‌های تشویقی و پرهیز از اصرار بیش از حد برای غذا خوردن می‌تواند مفید باشد.